Tłumacząc budowę zdań, dzielę je na dwa typy: zdania proste (z jednym czasownikiem, który jest odmieniony przez osobę) oraz zdania złożone (z dwoma czasownikami, które są odmienione przez osobę).
W tym wpisie zaprezentuję Ci sposób budowania zdań z jednym czasownikiem, czyli zdań prostych.
Inaczej niż większość germanistów dzielę te typy zdań oraz inaczej je nazywam.
Poziom podstawowy
Zdanie proste
W języku niemieckim proste zdanie powinno mieć PODMIOT + ORZECZENIE.
W większości przypadków. 😉 Istnieją również konstrukcje bezosobowe, o których napiszę w kolejnym wpisie tylko dla moich klientów.
W zdaniu prostym mamy zatem COŚ, co coś robi/jest, lub KOGOŚ, kto coś robi/jest.
Może być również: PODMIOT + ORZECZENIE + RESZTA ZDANIA, tak jak w tym przykładzie:
Przykład:
Ich gehe ins Kino. (Ja idę do kina)
Chcielibyśmy podać więcej informacji w zdaniu? Możemy to zrobić poprzez tzw. ♦ DODATKI W ZDANIU, które odpowiadają na następujące pytania: ♦ WANN (kiedy?), ♦WARUM (dlaczego?), ♦WIE (jak/i/ie?), ♦WO/WOHIN/WOHER (gdzie?/dokąd?, skąd?). Ta kolejność dodatkowych informacji w zdaniu nie jest przypadkowa. 🙂 Jest ściśle ustalona w języku niemieckim (przynajmniej teoretycznie). 😉
Przykładowe zdanie z DODATKAMI ♦:
Ich gehe
(♦ WANN?) heute (♦ WARUM?) wegen des Unwetters (♦ WIE?) gern (♦ WOHIN?) ins Kino.
(Ja idę ♦ dzisiaj ♦ z powodu niepogody
♦ chętnie ♦ do kina)
No, dobrze! Budowanie zdań w języku niemieckim byłoby jednak nudne, gdybyśmy zawsze zaczynali od podmiotu… 🙂
Dlatego też, aby urozmaicić stylistkę wypowiedzi, możemy na początku zdania wstawić dowolny element zdania (oprócz orzeczenia, czyli czasownika), a podmiot wstawić tuż po orzeczeniu (czasowniku). Spójrz na różne wersje tego samego zdania:
Heute gehe ich wegen des Unwetters gern ins Kino.
Wegen des Unwetters gehe ich heute gern ins Kino.
Gern gehe ich heute wegen des Unwetters ins Kino.
Ins Kino gehe ich heute wegen des Unwetters gern.
To od nas zależy, którego zdania użyjemy i co chcemy podkreślić w zdaniu. To, co jest dobrze znane obu osobom, zazwyczaj idzie na początek zdania. Jeśli zatem zaczniemy zdanie od „ins Kino“, to możemy przypuszczać, że kino, o którym mowa, jest znane obu osobom w tej komunikacji.
Wszystkie informacje, które wstawiliśmy w zdaniu do tej pory, były „dodatkami w zdaniu”, a zatem mogły się w nim pojawić, ale nie musiały. Np. „Ich gehe ins Kino“ (Idę do kina) jest już pełnowartościowym zdaniem. Informacje: KIEDY, DLACZEGO, JAK, DOKĄD, są już informacjami dodatkowymi, które możemy zdradzić rozmówcy, ale nie musimy tego robić.
Czy inne elementy zdania mają również jakąś ustaloną kolejność?
Tak.
Co się stanie, jeśli mamy w zdaniu dwa RZECZOWNIKI, które NIE są DODATKAMI w zdaniu, ale są w nim konieczne?
Tak, jak tutaj:
Ja dam
√ (komu? – RZECZOWNIK w DATIV) swojej mamie
♦ dzisiaj ♦chętnie
√ (co? – RZECZOWNIK w AKKUSATIV) ciastko.
Kolejność w zdaniu wyglądałaby tak:
BUDOWA TYPOWEGO ZDANIA NIEMIECKIEGO
(uproszczenie)
PODMIOT – ORZECZENIE – *√ RZECZOWNIK w DATIV – ♦ ♦– √ RZECZOWNIK w AKKUSATIV.
♦ ♦ „DODATKI w zdaniu” są zazwyczaj w środku zdania, choć mogą być też na początku
Na przykład:
Ich gebe * √ meiner Mutter ♦ heute ♦ gern √ einen Kuchen.
* w tym miejscu możemy zastosować zaimki osobowe zamiast rzeczowników (w kolejności: Akkusativ, Dativ), np.
Ich gebe ihn ihr heute gern (Ja dałam go jej dzisiaj chętnie).
Właśnie nauczyłeś/aś się budować proste zdanie w języku niemieckim. 🙂
Gratulacje! 🙂
Chcesz się dowiedzieć więcej o gramatyce języka niemieckiego? Zobacz, co dla Ciebie przygotowałam. 🙂
Witam
Rozumie jak budować proste zdania. Wiem że orzeczenie i podmiot to małżeństwo i zawsze są obok siebie czy z prawej czy z lewej strony ale zawsze razem. Są także zdania bezosobowe ale tylko do współpracowników. pozdrawiam
Dzień dobry, Tak, podmiot i orzeczenie to tak jakby małżeństwo. 🙂 A, jeśli chodzi o „zdania bezosobowe”, to takie zdania nie istnieją w języku niemieckim. Istnieją natomiast KONSTRUKCJE bezosobowe, które można spotkać przy zdaniach złożonych. Pisałam o nich w drugim wpisie na blogu: https://www.niemieckiwpraktyce.pl/klub-zdania/ . Same konstrukcje bezosobowe nie są zdaniem. 🙂 Dziękuję za komentarz i pozdrawiam serdecznie!